‘สมอง’ กองบัญชาการการทำงานในทุกๆส่วนของร่างกาย ถือเป็นหนึ่งในอวัยวะหลักที่คนเราจำเป็นต้องคอยดูแลและใส่ใจให้ดีอยู่เสมอ เพราะด้วยโครงสร้างที่ซับซ้อน ประกอบกับภาระหน้าที่ในการควบคุมทุกสิ่งทุกอย่างในร่างกาย จึงไม่อาจคาดคิดได้เลยว่า ชีวิตจะเป็นอย่างไรหากร่างกายไม่มี ‘สมอง’
เพราะสมองต้องทำหน้าที่หนักในการควบคุมทั้งการเคลื่อนไหว ระบบประสาทสัมผัส ความทรงจำ และการควบคุมอารมณ์ความรู้สึก สมองจึงจำเป็นต้องเตรียมความพร้อมอย่างสม่ำเสมอในทุกๆวินาที เซลล์สมองกว่าแสนล้านเซลล์จะต้องเชื่อมโยงแตกแขนง เพื่อเชื่อมต่อการสื่อสาร ทั้งการสั่งการและการตอบสนองไปทั่วทุกอวัยวะด้วยอัตราความเร็วสูง ทั้งนี้ ก็เพื่อให้ร่างกายของเราสามารถมีชีวิตอยู่รอดได้บนโลกใบนี้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดนั่นเอง
ด้วยภาระหน้าที่อันยิ่งใหญ่นี้ จึงทำให้สมองต้องการสารอาหารที่มีประโยชน์เพื่อนำไปใช้ในการขับเคลื่อนการทำงานต่างๆในร่างกาย สารอาหารที่ครบถ้วนจะช่วยให้การทำงานของสมองดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งรวมไปถึงความสามารถในการแปรสาร สื่อความ และการจดจำข้อมูลต่างๆได้ดีอีกด้วย ซึ่งสิ่งหนึ่งที่สมองจำเป็นต้องมีเพื่อใช้ในการติดต่อสื่อสารกันระหว่างเซลล์สมอง ก็คือ ‘สารสื่อประสาท (neurotransmitter)’ สารสื่อประสาทเหล่านี้สามารถสร้างมาได้มาจากสารอาหารต่างๆที่เรารับประทานเข้าไปในแต่ละวันนี้แหละ สารอาหารชนิดไหนเหมาะแก่การสร้างสารสื่อประสาทกันบ้าง มาดูไปพร้อมๆกันได้เลยค่ะ
สารสื่อประสาทที่ชื่อว่า ‘อะซิทิลโคลีน (Acetylcholine)’ จะทำหน้าที่ในการควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ และมีบทบาทสำคัญในการสร้างความจำ ใครที่อยากจะมีความจำดีๆ หรือไม่อยากเป็นโรคสมองเสื่อมหรืออัลไซเมอร์ก่อนวัยอันควร แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีส่วนในการเพิ่มสารอะซิทิลโคลีนกันดู เช่น ธัญพืชไม่ขัดสี ไข่แดง ถั่ว ผักกะหล่ำปลี กะหล่ำดอก หรือบร็อคโคลี ตับ เนื้อสัตว์ต่างๆ นม เนยแข็ง เป็นต้น รับรองว่าไม่หลงลืมอะไรง่ายๆได้แน่ๆ
ส่วนใครที่อยากจะเพิ่มสมาธิ เพิ่มความสนใจในการเรียนรู้สิ่งรอบข้าง หรือเพิ่มความรู้สึกตื่นตัว ก็ควรรับประทานอาหารที่เป็นแหล่งของสารสื่อประสาทที่ชื่อว่า ‘โดปามีน (Dopamine)’ ซึ่งหาได้ไม่ยากในเนื้อสัตว์ประเภทต่างๆ ปลา นม เนย โยเกิร์ต ถั่วต่างๆโดยเฉพาะผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง การรับประทานอาหารประเภทดังกล่าวในปริมาณที่พอเหมาะ จะช่วยให้คุณรู้สึกตื่นตัว และมีพลังในการใช้ชีวิตได้เป็นอย่างดี
ใครว่าการบริโภคอาหารพวกแป้งจะไม่ดีเสมอไป เพราะการรับประทานอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรตทั้งแป้งและน้ำตาล เช่น ข้าว พาสต้า ผักประเภทหัว ธัญพืช และขนมปัง จะช่วยเพิ่มการดูดซึมสารทริปโตแฟน (tryptophan) ซึ่งมีหน้าที่ในการเปลี่ยนให้เป็นสารสื่อประสาทที่มีชื่อว่า ‘ซีโรโตนิน (Serotonin)‘ การได้รับประทานอาหารจำพวกนี้จึงมีส่วนช่วยเกี่ยวกับการแสดงออกทางอารมณ์ ความรู้สึก และการควบคุมวงจรการนอนหลับ ดังจะเห็นได้ว่า ผู้ป่วยที่มีอาการของโรคซึมเศร้ามักจะตรวจพบระดับของสารซีโรโตนินในสมองที่น้อยกว่าคนปกติทั่วไป ดังนั้น ใครที่กำลังนั่งซึมเศร้าเหงาหงอยอยู่ ก็ควรหันมารับประทานอาหารในกลุ่มนี้กันดู แค่เพียง 30 นาทีหลังจากการรับประทานอาหารประเภทดังกล่าว ก็จะมีผลทำให้คุณรู้สึกผ่อนคลายและสงบลงได้แล้ว
อีกส่วนหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน ก็คือ การรับประทานอาหารจำพวกไขมัน สาวๆบางคนไม่ยอมที่จะรับประทานอาหารดังกล่าวนี้เข้าไปในร่างกายเลย เพราะคิดว่าไขมันจะเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิด ‘ความอ้วน’ ที่พวกเธอไม่ต้องการ แต่รู้หรือไม่ว่า ความจริงแล้วไขมันก็มีประโยชน์ไม่น้อยหน้าสารอาหารตัวอื่นเลย และสมองของเราก็ต้องการมันในปริมาณที่ไม่น้อยไปกว่าสารอาหารตัวไหนๆ ด้วย
ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่า ไขมัน ถือเป็นส่วนประกอบหลักที่สำคัญในสมอง เมื่อพิจารณาดูแล้วในสมองของคนเราจะพบไขมันเป็นองค์ประกอบอยู่มากกว่าร้อยละ 60 เลยทีเดียว ซึ่งไขมันที่อยู่บริเวณนี้จะทำหน้าที่หลายสิ่งหลายอย่าง ทั้งช่วยในการหุ้มเส้นใยประสาท ซึ่งมีผลทำให้สามารถเพิ่มความเร็วในการขนส่งกระแสประสาทในสมองได้ อีกทั้งยังช่วยเพิ่มความจำเนื่องมาจากกรดไขมันที่มีชื่อว่า “โอเมก้า- 3” ใครที่ชอบรับประทานปลาทะเลอย่างปลาแซลมอน ปลาทูน่า ปลาซาร์ดีน หรือปลาแมคเคอเรล บ่อยๆ ก็หายห่วงเรื่องความจำไม่ดีไปได้เลย นอกจากนี้ ยังช่วยเพิ่มความสามารถในการเรียนรู้ หรือเพิ่ม IQ ในเด็กที่กำลังเจริญเติบโต ส่งผลทำให้สมองมีพัฒนาการที่สมบูรณ์มากขึ้นได้
แต่ก็ไม่ใช่ว่า เราจะสามารถรับประทานไขมันได้ทุกๆชนิดหรอกนะคะ โดยเฉพาะไขมันที่ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนมาแล้ว หรือที่เรียกว่า hydrogenated ยิ่งถือเป็นหนึ่งในอาหารที่ควรหลีกเลี่ยงให้มากที่สุด ไขมันประเภทนี้สามารถพบเจอได้ในอาหารหลายชนิด เช่น มาการีน เป็นต้น การรับประทานอาหารประเภทนี้มากเกินไปจะทำให้มีผลกระทบต่อการทำงานของสมอง ไขมันเหล่านี้จะไปเกาะและอุดตันตามเส้นเลือด ซึ่งมีผลต่อการหล่อเลี้ยงของเลือดไปสู่สมองได้ และถ้าเกิดเหตุการณ์ดังกล่าวขึ้นจริง สมองที่ขาดเลือดไปก็จะส่งผลให้เซลล์สมองบริเวณนั้นตาย และอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้เลยทีเดียว
แค่เลือกรับประทานอาหารที่ดีก็มีชัยไปกว่าครึ่งแล้วใช่มั๊ยละคะ ดังนั้น หากอยากจะสมองแล่นแล้วละก็ อย่าลืมเลือกรับประทานแต่สิ่งดีๆ เพื่อเสริมพลังให้แก่สมองแบบเต็มที่สุดๆกันไปเลย
